Фамилияни ўзгартириш шахснинг ҳуқуқий ва ижтимоий ўзлигини ифода этувчи муҳим ҳуқуқлардан бири ҳисобланади. Инсон ўз фамилиясини миллий, оилавий, шахсий ёки маданий сабабларга кўра ўзгартириш истагида бўлиши мумкин. Бироқ амалда фамилияни ўзгартириш бўйича мурожаатлар ҳар доим ҳам қаноатлантирилмайди. Давлат органлари томонидан фамилия ўзгартиришнинг рад этилиши муайян ҳуқуқий асосларга таянса-да, бундай қарорлар айрим ҳолларда шахснинг шахсий ҳаётига, ижтимоий мавқеига ва ҳуқуқий ҳолатига салбий таъсир кўрсатиши мумкин.

Аслида қачон фамилияни ўзгартириш рад этилиш мумкин?

Фамилия, исм ёки ота исмини ўзгартиришга оид керакли ҳужжатлар тақдим этилгандан сўнг, ФҲДЁ бўлими мудири тақдим этилган ҳужжатлар асосида тегишли текширув ўтказиш учун ички ишлар органига жўнатади.

Ички ишлар органи тақдим қилинган ҳужжатларни 30 кун мобайнида ўрганиб чиқади, ариза берувчининг фамилияси, исми, ота исмининг ўзгартирилиши мақсадга мувофиқ эмаслиги тўғрисида хулоса тузилган тақдирда ушбу ҳолатнинг аниқ сабаблари кўрсатилади.

Ички ишлар органининг хулосасини олгандан кейин ФҲДЁ органи тақдим этилган ҳужжатлар асосида фамилия, исм, ота исмини ўзгартириш ёки ўзгартиришни рад қилиш тўғрисида асосланган хулоса тузади.

Рад этиш тўғрисидаги хулоса устидан судга шикоят қилиниши мумкин.

Агар ўзаро қонуний никоҳдаги эр ёки хотиндан бирининг фамилияси ўзгартирилиши иккинчисининг ҳам фамилияси ўзгаришига сабаб бўлмайди. Лекин ота-оналардан ҳар иккаласининг фамилияси ўзгартирилиши 16 ёшга тўлмаган болалари фамилиясининг ҳам ўзгартирилишига сабаб бўлади.

Агар ота-онадан бири фамилиясини ўзгартирса, уларнинг вояга етмаган болаларининг фамилиясини ўзгартириш масаласи ота-оналарнинг келишувига биноан, бундай келишув бўлмаганда эса — васийлик ва ҳомийлик органи томонидан ҳал этилади.

Отанинг исмини ўзгариши эса вояга етмаган болаларнинг ота исми ўзгаришига олиб келади. Болалар вояга етган ҳолда эса уларнинг ота исми фақат уларнинг аризаларига кўра ўзгартирилади.