Меҳнатга ҳақ тўлашнинг тарифли тизими ҳақида 5 та факт
Ўзбекистон
06.11.2025
49
Ўзбекистон Республикасининг янги таҳрирдаги Меҳнат кодекси меҳнатга ҳақ тўлаш масалаларини замонавий тамойиллар асосида тартибга солади. Хусусан, Кодекснинг 250-моддасида тарифли тизимнинг ҳуқуқий асослари белгиланган. Қуйида ушбу тизимнинг мазмуни 5 та асосий факт орқали ёритилади.
1-факт. Тарифли тизим меҳнатга ҳақ тўлашнинг асосий ҳуқуқий шакли
Меҳнат кодексининг 250-моддасига кўра, тарифли тизим турли тоифадаги ходимларнинг иш ҳақларини уларнинг меҳнатининг мураккаблиги ва малака даражасига қараб фарқлаш имконини беради.
Бу тизим ходимлар ўртасида адолатли иш ҳақи нисбатини сақлаш ҳамда меҳнат самарадорлигини оширишга хизмат қилади.
2-факт. Тарифли тизим бир нечта таркибий қисмлардан иборат
Тарифли тизим қуйидаги элементлардан ташкил топади:
— Тариф сеткаси – ишларнинг мураккаблиги ва ходимларнинг малакасига қараб белгиланган разрядлар мажмуи;
— Тариф ставкаси (маош) – маълум вақт ичида бажарилган меҳнат мажбуриятлари учун тўланадиган асосий иш ҳақи;
— Тариф разряди – меҳнатнинг мураккаблиги ва ходим малакасининг даражасини кўрсатувчи қиймат;
— Тариф коэффициенти – юқори разрядларнинг биринчи разрядга нисбатан каррали ошишини ифодаловчи кўрсаткич.
3-факт. Ишларни тарификациялаш меҳнат мураккаблигини аниқлаш жараёни
“Ишларни тарификациялаш” меҳнат турларини уларнинг мураккаблик даражасига қараб тариф разрядларига ёки малака тоифаларига киритишни англатади.
Бу жараён натижасида ҳар бир иш тури учун тегишли разряд белгиланади, натижада ходимнинг ҳақиқий меҳнати адолатли баҳоланади.
4-факт. Малака разряди ходимнинг касбий даражасини акс эттиради
Ҳар бир ходимнинг малака разряди унинг касбий тайёргарлиги даражасига мос белгиланади.
Малака ошган сари разряд ҳам юқорилайди, бу эса иш ҳақининг ўсишига бевосита таъсир кўрсатади. Шу орқали тизим ходимларни ўз устида ишлашга ва билимини бойитишга рағбатлантиради.
5-факт. Тариф тизими адолат ва мотивацияни таъминлайди
Тариф тизими меҳнатни тўғри баҳолаш, ходимларнинг малака ва тажрибасини инобатга олиш орқали адолатли иш ҳақини кафолатлайди.
Бундан ташқари, бу тизим давлат ташкилотлари ва хусусий корхоналар учун ягона ҳуқуқий мезон сифатида хизмат қилади ҳамда иқтисодий барқарорликка ҳисса қўшади.
Зиёвуддин Намозов,
"Адолат" МҲАМ ходими
Улашиш:
Бошқалар
Нотариус томонидан пул суммалари ва қимматли қоғозларни депозитга қабул қилиш
Қонунчиликка кўра, нотариус қонунчиликда назарда тутилган ҳолларда кредиторга топшириш учун қарздордан депозитга пул суммалари ва қимматли қоғозларни қабул қилиши мумкин.
Шахс ўзининг хабарисиз номига кредит тузилишининг олдини олиши мумкин
Қонунчиликка кўра, жисмоний шахс ўзининг иштирокисиз ёки хабарисиз кредит битими тузилишининг олдини олиш учун ўзи билан кредит битими тузишни кредит бюросига ариза киритиш орқали тақиқлаши мумкин.
Никоҳ шартномаси — ҳуқуқий кафолатми ёки эҳтиёт чораси?
Никоҳ шартномаси икки ҳолатда — никоҳдан олдин ёки никоҳ даврида тузилиши мумкин.
Мукофотни ошкора ваъда қилиш: тўлаш ва бекор қилиш тартиби
Фуқаролик кодексининг 981-моддасига мувофиқ, агар бир шахс муайян ҳаракатни бажарган шахсга мукофот ваъда қилса, ва эълондаги шартларга мувофиқ ҳаракат амалга оширилса, у ҳолда мукофотни тўлаш мажбурияти юзага келади.
