Кимлар ётоқхонага жойлашишда устунлик ҳуқуқига эга? Ётоқхона пулидан кимлар озод қилиниши мумкин? Ётоқхонага жойлаша олмаган талабаларнинг кватира харажатларини қоплаб бериш тартиби қандай? Қуйидаги мақолада шу ва бошқа саволларга жавоб берилган. 1. Ётоқхона кимларга берилади? Бошқа ҳудуддан келиб ўқиётган ва ўқиш жойида ўзининг ёки ота-онасининг уйи бўлмаган талабалар ётоқхона билан таъминланади. 2. Ётоқхонага жойлашишда кимларга устунлик берилади? Ётоқхонага талаб ва эҳтиёж юқори бўлганида талабалар қуйидаги мезонлар асосида кетма-кет жойлаштирилади: – чин етим талабалар; – “Меҳрибонлик уйлари” тарбияланувчилари; – ногиронлиги бўлган талабалар; – ижтимоий ҳимояга муҳтож талабалар (шунингдек, турли ижтимоий дафтарга киритилган оилаларнинг фарзандлари, 2 ёки ундан кўп контрактда ўқиётган оилаларнинг фарзандлари); – чет-эллик талабалар; – 1-2 курс талабалари; – талаба қизлар; – ёшлар иттифоқининг фаоллари; – халқаро миқёсдаги фан олимпиадалари ғолиблари; – ётоқхонада талабалар кенгаши раиси, қават сардори ва бошқа жиҳатлари билан доимий фаоллик кўрсатган талабалар. 3. Ётоқхона тўловида кимларга имтиёз берилиши мумкин? Ётоқхона тўлови бўйича имтиёзни ОТМ Кенгаши белгилайди ва бу имтиёз қуйидагиларга берилиши мумкин: – кўз касалликлари бўйича 1-2-гуруҳ ногиронлари, чин етимлар (ота-онасининг ҳар иккиси вафот этганлар) ва етимлар (ота-оналаридан бири вафот этганлар), Меҳрибонлик уйи тарбияланувчилари ҳамда ижтимоий ҳимояга муҳтож талабалар – ётоқхона тўловларидан бутунлай озод этиш тарзида; – умумий касалликлар бўйича 2-гуруҳ ногиронлари, вазифасини намунали бажараётган талабалар Кенгаши раиси, қават сардори ҳамда ётоқхона кутубхонаси учун масъул талабалар – умумий тўловдан 50 фоиз чегирма тарзида. !!!Имтиёзни ОТМ Кенгаши белгилайди 4. Ижара тўловининг бир қисми барча талабаларга қоплаб бериладими? Йўқ, ётоқхона билан таъминланмаган ва ижарада турган талабаларнинг 60 фоизиники қоплаб берилади. Бунда ижара тўлови қоплаб бериладиган талабалар ижтимоий мезонлар асосида аниқланади (мезонлар қуйида келтирилади). Ижаранинг қоплаб бериладиган қисми Тошкент шаҳрида – БҲМнинг 1 баравари (330 минг сўм), қолган ҳудудларда – БҲМнинг ярим бараварини (165 минг сўм) ташкил қилади. Ижара шартномаси солиқ органларида рўйхатдан ўтказилган бўлиши лозим (ижара шартномаси билан боғлиқ тартиблар бу ерда). 5. Битта квартирада бир нечта талаба турса, қайси талаба учун ижара тўлови берилади? Битта уйда 2 ва ундан кўп талаба ижарада бирга яшаганда уларнинг барчаси ижара шартномасида қайд этилиши керак. Бунда ижара учун тўлов уйда ижарада турган барча талабалар ўртасида тенг бўлинади ҳамда ижара тўловининг бир қисмини қоплаб бериш ҳар бир талабага тўғри келадиган ижара суммасидан келиб чиқиб амалга оширилади. Масалан, битта квартирада 4 та талаба биргаликда яшайди ва ижара тўлови 4 млн сўм деб белгиланган. Бунда 4 млн сўм 4 та талаба ўртасида тенг тақсимланади яъни ҳар бирига 1 млн сўмдан тўғри келади, уларнинг ҳар бирига 330 минг сўмдан компенсаци берилади. 6. “Грант”да ўқийдиганларга ҳам ижара учун тўлов қоплаб бериладими? Ижара учун тўлов фақат кундузги таълимда, “бюджет” ёки контрактда ўқишидан қатъи назар асосида таҳсил олишидан қатъи назар, ижарада яшаётган талабаларга берилади. 7. Кимга мурожаат қилиш керак? Ижара учун тўловни олиш учун талабалар факультетнинг ёшлар билан ишлаш бўйича декан ўринбосари ёки талабаларни турар жой билан таъминлаш бўлимига икки нусхада анкета-ариза билан мурожаат қилади. Ижара тўлови ўқув йили давомида, яъни ҳар йили 1 сентябрдан 1 июлгача қоплаб берилади. 8. Кимларга биринчи навбатда устунлик берилади? Аризага қуйидагиларни тасдиқловчи маълумот илова қилиниши лозим ва ижара тўловини тўлаш шу мезонлар асосида аниқланади:

• кам таъминланган оилаларнинг фарзандлари бўлганлиги;
• боқувчисини йўқотган кўп болали оилалар фарзандлари бўлганлиги;
• I ва II гуруҳ ногиронлиги бўлган шахслар; тўлиқ давлат таъминотидаги етим болалар ва ота-она қарамоғидан маҳрум бўлганлар;
• васийлик ёки ҳомийлик белгиланган ва оилага тарбияга (патронат) олинган болалар;
• “Темир дафтар”га киритилган оила фарзанди бўлганлар;
• онаси “Аёллар дафтари”га киритилган оила фарзанди бўлганлар;
• I ва II гуруҳ ногиронлиги бўлган шахсларнинг фарзандлари;
• оила аъзолари “Меҳнат-миграция” дастурида рўйхатдан ўтганлиги ҳамда хорижда вақтинчалик меҳнат фаолиятини амалга ошираётганлиги;
• ота-онаси ижтимоий ҳимояга муҳтож бўлганлиги;
• ОТМда икки ва ундан ортиқ фарзанди контрактда ўқиётган оилалар фарзанди бўлганлар;
• ОТМда ўрнак кўрсатганлиги ва фаол бўлганлиги (фан олимпиадалари ва спорт мусобақалари, кўрик танловлар ғолиблари, кўрсаткичлари юқори бўлган, маънавий-маърифий ва спорт тадбирларида фаол қатнашганлиги, жамоатчилик асосида тарғибот гуруҳларидаги волонтёрлик фаолияти).

9. Аризани кўриб чиқиш тартиби қандай? Ариза берилганидан сўнг бир ҳафтада талабанинг юқоридаги ижтимоий мезонларга мувофиқлиги ўрганилади. Шундан сўнг, ҳужжатлар ижарани қоплаб бериш бўйича махсус комиссияга берилади (комиссиянинг намунавий таркиби бу ерда). Комиссия ҳужжатларни ўрганиб чиқиб 1 кунда қарор қабул қилади. Зарурат бўлганда, маълумотларга аниқлик киритиш учун талабалар Комиссия йиғилишига суҳбат учун чақирилиши мумкин. Комиссия томонидан ижара тўловини қоплаб бериш ёки рад этиш тўғрисида қарор чиқарилади ва мазкур қарор асосида ректор буйруғи қабул қилиниб ижара тўлови қоплаб берилади. 10. Ариза қайси ҳолатларда рад этилади? Ариза рад этилганда у асослантирилган бўлиши лозим. Қуйидаги ҳолатларда ариза рад этилиши мумкин:

• юқорида санаб ўтилган ижтимоий тоифаларга оид маълумот ёки ҳужжат тўлиқ тақдим этилмаганда;
• тақдим этилган маълумотлар мезонларга мос келмаганда;
• талаба ижара шартномасида кўрсатилган манзилда яшамаганда, ижарада яшаётган уй талабанинг ота-онасига тегишли бўлганда, ижара шартномаси тегишли тартибда расмийлаштирилмаганда;
• ҳужжатларда нотўғри ёки сохта маълумотлар мавжуд бўлганда;
• ариза уни қабул қилишнинг охирги муддатитугагандан кейин берилганда.

Дилмурод Ражабоев “Hudud24.uz” колумнисти.